ایرج پور, محمد ابراهیم, افکار امیریون, فرشته. (1395). «به خرّم بهشت هدایت در آی»(معرّفی منظومۀ حماسی- تعلیمی خرّم بهشت اثر رضاقلی خان هدایت). پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی, 1(2), 1-28.
محمد ابراهیم ایرج پور; فرشته افکار امیریون. "«به خرّم بهشت هدایت در آی»(معرّفی منظومۀ حماسی- تعلیمی خرّم بهشت اثر رضاقلی خان هدایت)". پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی, 1, 2, 1395, 1-28.
ایرج پور, محمد ابراهیم, افکار امیریون, فرشته. (1395). '«به خرّم بهشت هدایت در آی»(معرّفی منظومۀ حماسی- تعلیمی خرّم بهشت اثر رضاقلی خان هدایت)', پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی, 1(2), pp. 1-28.
ایرج پور, محمد ابراهیم, افکار امیریون, فرشته. «به خرّم بهشت هدایت در آی»(معرّفی منظومۀ حماسی- تعلیمی خرّم بهشت اثر رضاقلی خان هدایت). پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی, 1395; 1(2): 1-28.
«به خرّم بهشت هدایت در آی»(معرّفی منظومۀ حماسی- تعلیمی خرّم بهشت اثر رضاقلی خان هدایت)
1دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور اصفهان
2کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور اصفهان
چکیده
رضا قلی خان هدایت از نامداران جامع‌الاطراف عصر قاجار است که بیش از سی اثر از او به یادگار مانده است و در سه حوزه ادبیات، تاریخ و عرفان صاحب تألیفات ارزشمندی است. او در کنار پژوهش و سرایش، از رجال درباری نیز بود و در تربیت شاهزادگان قاجاری طرف اعتماد پادشاهان قاجار به شمار می‌رفت. هدایت با طبع روان و پختۀ شاعری خود به مرتبه «امیرالشعرایی» دربار نیز نائل آمد. حجم انبوهی از آثار منظوم از او به یادگار مانده که از آن جمله می‌توان به دیوان غزلیات با چهارده هزار بیت و دیوان قصاید با سیزده هزار بیت و شش منظومۀ بلند به اقتفای بزرگان ادب فارسی معروف به «ستّة ضروریه» اشاره کرد. مثنوی «خرّم بهشت» آخرین منظومه از مجموعۀ ششگانة وی است که در بحر متقارب و به استقبال از شاهنامۀ فردوسی و بوستان سعدی سروده شده است. هدایت هنگام خلق این اثر قریب به شصت سال داشته و خرّم بهشت را در کمال پختگی به نظم کشیده است. این اثر که تلفیقی از موضوعات تاریخی و مذهبی است، با بیان حماسهگونه سروده شده است و از شمار حماسه‌های دینی موفق در عصر قاجار است. وجـود شـرححال خودنـوشتی از هـدایت در صفـحات پایانی خرّم بهشت، اهمیت و ارزش این اثر را نسبت به سایر منظومه‌های ستّۀ ضروریّه دوچندان میکند. این مثنوی شامل قریب شش هزار بیت و هشت باب است که به ترتیب عبارتاند از: شجاعت، کرم، عدل و داد، عشق، وفا، حکمت، صفا و صداقت، توحید و معرفت. از خرّم بهشت تنها یک نسخۀ خطی به جا مانده که در کتابخانۀ مجلس نگهداری می‌شود. مقالۀ حاضر معرفی کامل کتابشناسی و نسخهشناسی این اثر ارزشمنداست.
1- اعتصامی، یوسف.(1311). فهرست نسخههای خطّی کتابخانۀ مجلس. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
2- ایرجپور، محمّدابراهیم.(1389). شناختنامۀ هدایت. آینۀ میراث. سال هشتم. شمارۀ اوّل. بهار و تابستان. صص 54- 15.
3- تشکری، علی اکبر و چاهیان، علی اصغر. (1390). نگرشی بر نقش صنیع الدوله در نوسازی صنایع و استقرار نظام پارلمانی. فصلنامه جستارهای تاریخی، سال دوم، شماره اول، بهار و تابستان، ص.ص.75- 51.
4- شمس لنگرودی، محمّد.(1372). مکتب بازگشت (بررسی شعر دورههای افشاریه، زندیه و قاجاریه). تهران: مؤلّف.
5- شمیسا، سیروس.(1386). نگاهی تازه به بدیع. تهران: میترا.
9- شهماری، ندا.(1384). صنیع الدوله؛ نخستین رئیس مجلس.پیام بهارستان، شمارة 53، 5-3.
10- فرشیدورد، خسرو.(1390). دستور مختصر تاریخی زبان فارسی. تهران: زوّار.
11- مجلسی، محمد باقر. ( 1412ق). بحار الانوار. بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
12- مسجدی، حسین.(1386). سبک بازگشت و شعر اصفهان در سدۀ سیزدهم. مجلّۀ علمی- پژوهشی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. دورۀ دوم. شمارۀ چهل و نهم. تابستان. ص.ص. 137- 123.
ابتدای صفحه